Hyperventilatie

We hebben het over hyperventilatie als je ademhaling aanzienlijk te snel of te diep gaat. Daardoor kan het gebeuren dat deze ademhaling uit balans raakt met een aantal nare lichamelijke consequenties.

Hoewel hyperventilatie op zichzelf niet gevaarlijk is, kan het als het vaak voorkomt wel tot serieuze ongemakken leiden. Het grote probleem bij hyperventilatie is dat de angst voor een nieuwe aanval voor een snelle terugkeer zorgt. De angst benauwd je waardoor je ademhaling ontregeld wordt.

1- Hoe ontstaat hyperventilatie?

Ademhalen gaat vanzelf. We ademen zuurstof in en weer koolzuur uit. De ademhaling past zich aan bij wat we doen; een rustige bij het slapen en een snelle ademhaling bij sporten.

Bij angst en spanning raakt uw ademhaling van slag, vaak zonder dat je het zelf door hebt. Ook stress, overbelasting en moe zijn kunnen een rol spelen. Vaak beginnen mensen die tegen een burn out aan zitten of er al in te hyperventileren.

Wat er gebeurt is dat je lichaam stresshormonen gaat aanmaken. Een van de bekendste is adrenaline. Je lichaam reageert dan alsof het zich opmaakt voor een inspanning.

Hierdoor ga je als vanzelf sneller ademhalen en je hartslag neemt een grote vlucht. Je zit bijvoorbeeld op de stoel achter je bureau te werken maar je ademhaling gaat tekeer alsof je aan het joggen bent

2- Symptomen hyperventilatie

Symptomen die je van hyperventilatie kunt krijgen, lijken erg op de klachten die je bij stress en overspannen zijn ervaart. Dat zijn onder andere:

• Benauwdheid
• Duizeligheid
• Tintelende ledematen,
• Steken op de borst
• Hartkloppingen
• Hoofdpijn
• Zweten
• Droge mond
• Misselijk gevoel
• Krampen
• Gevoelens van angst

De symptomen van hyperventilatie roepen vaak een schrikreactie op. Soms denken mensen dat ze een hartaanval krijgen waardoor ze in een angstaanval terechtkomen.

3- Oorzaken hyperventilatie

De medische aard van hyperventilatie is niet iets waar je je gelijk druk om hoeft te maken. Hyperventileren is ook geen oorzaak maar het gevolg van een onderliggende oorzaak. Zo kan er achter de hyperventilatie echter iets schuilgaan dat wel ernstig te noemen is.

Heel soms is dat een medische oorzaak zoals een te hoge zuurtegraad van het bloed. Ook kan het liggen aan hoe je ademhaalt. Meestal is het echter een vorm van negatieve stress of angst.

A- Negatieve stress en hyperventileren

Stress kennen we in twee vormen. Positieve en negatieve. Positieve stress helpt je om op bepaalde momenten net dat stapje extra te doen of boven jezelf uit te stijgen. Bij negatieve stress  gaat het erom  dat er meer van je gevraagd wordt dan je op dat moment aankan.

Bijvoorbeeld op je werk of door jouw idee over wat er op korte termijn van je verwacht wordt. In sommige gevallen kan dit omslaan in een aanval van hyperventilatie, bijvoorbeeld door een overactief bezig zijn met de ervaren problemen.

B- Angstaanval en hyperventileren

Als de stress of angst overgaat in een paniekaanval komen daar vaak ook de serieuzere klachten bij kijken, zoals de druk op de borst. Als je niet goed weet wat er met je lichaam gebeurt op het moment dat je hyperventileert, kan je dat als zeer onaangenaam ervaren. Je kunt een angst ontwikkelen voor de hyperventilatie.

Zo versterken de stress, de hyperventilatie en de angst elkaar. Het hyperventileren herhaalt zich steeds vaker en krijgt een steeds grotere, ongezonde invloed op je dagelijks leven. Tijd voor actie. Daar kan je wat aan doen, dus komen we daar later op terug...

4- Hyperventileren in je slaap...

Hyperventilaties komen niet alleen overdag voor, maar ook tijdens de slaap. Mensen die ‘s nachts hyperventileren, doen dat soms volledig onbewust. Zij worden wakker met een onwel gevoel en zeggen vaak paniekerig te zijn. De ademhaling is zonder het te weten op hol geslagen. Bovendien klopt het hart door het teveel aan koolzuur in het bloed sneller.

Mensen die op deze manier wakker schrikken na een nachtelijke aanval van hyperventilaties, zijn daardoor vaak in paniek. Dat terwijl men verwacht dat men tijdens de slaap ontspannen is. Daardoor zou de ademhaling ook rustig moeten zijn.

Normaalgesproken is men tijdens de slaap erg ontspannen. Doordat het lichaam ontspannen is, zou de ademhaling tijdens het slapen rustig moeten verlopen. Tijdens het slapen is er namelijk weinig zuurstof nodig. Naarmate de slaapcyclus verder vordert, gaat men langzamer ademen.

Ook in de slaap is het mogelijk om een hyperventilatie te krijgen. Gedurende de slaapfases in de slaapcyclus, wordt alle informatie van de dag ervoor verwerkt. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen belangrijke informatie en informatie die niet meer belangrijk is.

Op deze manier blijft ons geheugen correct werken en kunnen we ons blijven concentreren. Wanneer men overdag stress ervaart, kan deze stress hyperventilaties veroorzaken tijdens de verwerking van informatie ‘s nachts.

Hyperventilatie zijn vrijwel altijd het gevolg van stress. Stress betekent niet automatisch hyperventilaties tijdens het slapen. De kans op deze aanvallen tijdens de slaap wordt groter naarmate de stress ook overdag toeneemt.

Veel mensen die ‘s nachts aanvallen krijgen hebben deze overdag ook. Wie dagelijks stress ervaart, merkt dit doorgaans in het hebben van onrustige dromen of zelfs nachtmerries.

De hersenen kunnen door de druk de informatie niet correct verwerken. Bij kortdurende stress treedt deze problematiek niet op; wanneer men langdurig stress heeft, zullen nachtelijke hyperventilaties zich ontwikkelen, als gevolg van opgestapelde emoties.

5- Oorzaak hyperventilaties tijdens de slaap

Door de aanhoudende stress kunnen de hersenen alle informatie niet juist verwerken. Daardoor neemt de ademhaling tijdens de slaap toe in plaats van af, wat hyperventilaties tot gevolg heeft.

Men voelt zich na verloop van tijd vermoeid, maar doorgaans is men in paniek bij het ontwaken.

Hyperventilaties zijn echt gevolg van aanhoudende stress. Het lichaam en de hersenen werken dan niet juist meer samen. Daardoor neemt de ademhaling tijdens de slaap toe. Normaal gesproken zou de ademhaling erg ontspannen zijn.

Nachtelijke hyperventilatie-aanvallen zijn doorgaans overdag al te voelen. Men voelt zich de hele dag gespannen en voelt dat de aanvallen opkomen. Wanneer men gaat slapen, voelt men zich al onrustig.

Tijdens de hyperventilaties ‘s nachts, voelen de aanvallen hetzelfde als de aanvallen overdag. Mensen met nachtelijke aanvallen worden ‘s morgens wakker terwijl zij happen naar adem.

Hyperventilaties gaan ‘s nachts vaak gepaard met nachtmerries, paniekaanvallen, hartkloppingen en trillen. De reactie van het lichaam is tijdens een nachtelijke aanval hetzelfde als een hyperventilatie overdag.

6 - Oplossingen bij hyperventilatie.

• Ga stressoorzaken te lijf

Afhankelijk van de ernst van de situatie, bijvoorbeeld of je ‘enkel’ gestrest ben of dat je een angststoornis hebt ontwikkeld, kun je er op verschillende manieren mee omgaan.

Ruim de oorzaken van stress uit de weg of minimaliseer ze. Meditatie, mindfulness, lucide dromen leren en cognitieve gedragstherapie zijn methodes die je kunnen helpen om de oorzaak van je stress te verminderen of te verhelpen..

• Train je ademhaling

Natuurlijk is het lang niet altijd zo makkelijk om met angst of stress om te gaan dus een nieuwe aanval ligt op de loer. Focus op je ademhaling  en wordt je hier van bewust. Dat kan je helpen als je hyperventileert om je adem weer tot rust te brengen.

Train je ademhaling op de volgende eenvoudige manier. Adem zes tellen in, houdt het 6 tellen vast, adem in zes seconden uit en adem dan 6 tellen niet. Blijf dit herhalen tot je weer rustig bent.

• Ontspan je

Regelmatige ontspanning heeft bewezen effect op de cortisolspiegel in ons lichaam. Dit stresshormoon wordt door ontspanning namelijk verlaagd. Ga lekker wandelen in de vrije natuur of iets waar jij volledig bij ontspant.

Over het algemeen werkt ontspanning door inspanning het beste. Dus ga lekker joggen, hardlopen en/of doe aan yoga en krachtsport. In jouw tempo en manier.

• Doorbreek de vicieuze cirkel

Vaak zorgt de angst voor de hyperventilatie voor nog meer stress en dit vergroot de kans op een nieuwe aanval. Dit komt omdat je lichaam en hersenen actiever en gevoelig zijn en je meer gefocust bent op de symptomen.

Deze focus kan de emotionele en lichamelijke stress juist oproepen waardoor het hyperventileren ook daadwerkelijk gebeurt.

Het is daarom belangrijk dat jij je bewust wordt van wat er met je gebeurt. Wat prikkelt deze aanval? Wat doe ik ? En vraag je af: Kan ik dit voorkomen? Dan ben jij misschien zelf in staat om dit patroon te doorbreken. Zoek anders hulp bij een coach of therapeut.

• Je huisarts

Het is sowieso een goed idee wanneer je last hebt van hyperventilatie om even naar je huisdokter te gaan. Zij of hij kan je helpen naar een definitieve oplossing. Soms zorgt zo’n goed gesprek er voor dat het hyperventileren afneemt of zelfs verdwijnt.

Neem in ieder geval contact op met je huisarts wanneer je een beklemd gevoel op de borst hebt dat niet weggaat. Ook als je weer benauwd bent en je denkt dat het niet door hyperventilatie komt. Of als de genoemde maatregelen, die je zelf neemt, niet blijken te helpen.

• Medicatie

Als de angst of stress van dusdanige ernst is, dat een psychologische behandeling alleen niet toereikend is, kan een aantal verschillende soorten medicatie worden ingezet.

Je kunt dan kalmerende middelen, antidepressiva of bètablokkers voorgeschreven krijgen. Deze laatste groep werkt voornamelijk voor een korte periode, bijvoorbeeld bij een belangrijke gebeurtenis.

• Stoppen met Nachtmerries

Door je nachtmerries ervaar jij 's nachts stress en kun jij gaan hyperventileren. Door de oorzaak van je nachtmerrie helder te krijgen en daar aan te werken met bijvoorbeeld mindfulness, hypnose of EMDR. Je kunt ook zelf een stap zetten met mijn boekje Stoppen met Nachtmerries of met de technieken uit een van deze blogs.

Dan nu nog een paar tips wat je kunt doen als je hyperventileert...

7 - Tips als je hyperventileert...

• Als je een aanval hebt of voelt aankomen, probeer dan rustig te ademen. Doe de ademhalingsoefening beschreven bij punt 2.
• Soms helpt het om jezelf af te leiden. Bijvoorbeeld door bij een aanval oefeningen te gaan doen zoals kniebuigingen of door hardop te gaan lezen.
• Probeer na te gaan waarom bepaalde situaties spanningen oproepen. Het kan zijn dat u zich niet van angst of spanningen bewust bent maar dat u wel last heeft van de verschijnselen.
• Het kan helpen wanneer je opschrijft in welke situatie je de verschijnselen krijgt.
• Bespreek je aantekeningen met iemand die je goed kent. Dat geeft je misschien een nieuwe kijk op de situatie.