Collectief onbewuste

Het collectief onbewuste komt uit het werk en schrijven van de beroemde psychiater Carl Gustav Jung. Volgens  Jung is het collectief onbewuste een verzameling opgeslagen potentiële beelden, herinneringen en ervaringen die wij mensen wereldwijd hebben geërfd uit ons verleden.

Deze historie bevat,  naast de gebeurtenissen in onze evolutie tot mens, ook die uit onze dierlijke evolutie. Zo zouden onze primaire angsten voor bliksem of voor spinnen te verklaren zijn. Niet doordat we het zelf hebben meegemaakt maar doordat de generaties voor ons eeuwenlang deze angsten hebben gekend.

1- Het verschil tussen persoonlijk en collectief onbewuste

Jung maakt een tweedeling tussen het persoonlijk onbewuste en het collectieve onbewuste. Het persoonlijke bestaat uit persoonlijke en vaak verdrongen herinneringen en ervaringen.  Het collectief onbewuste van Jung heeft nimmer deel uitgemaakt van het persoonlijk bewustzijn en komt dus niet voort uit persoonlijke ervaringen.

Jouw persoonlijk onbewuste maakt wel deel uit van het collectief onbewuste. Een verandering in jouw persoonlijke bewuste heeft dus direct invloed op de toestand van het collectief onbewuste.

Het collectief onbewuste dankt haar bestaan volledig aan overerving. De menselijke geest is dankzij de hersenen net als het lichaam voorbestemd door de evolutie. Je brein is het primaire orgaan van de geest. Hierdoor is het collectief onbewuste afhankelijk van de ontwikkeling van je brein.

Herinneringen aan eerdere levens komen uit het collectieve onbewuste en kunnen ervaringen zijn die de hele mensheid deelt. Identieke betekenissen van droomsymbolen in verschillende culturen, die we ook terug vinden in de kunst, wijzen volgens Jung ook op die universele en gemeenschappelijke onbewuste inhouden.

Volgens Jung zien we in het collectief onbewuste de oerervaring van de mensheid. Daardoor deelt de mens soms onbewust dezelfde oerherinnering.

2- Archetypen

Jung gebruikt in zijn werken ook regelmatig de term 'archetype ', een noodzakelijke aanvulling op het idee van het 'collectief onbewuste'. Het duidt de tegenwoordigheid van enkele psychische energetische vormen aan die altijd en overal aanwezig zijn. Het is een soort oorspronkelijk patroon waarnaar andere, soortgelijke zaken worden gemodelleerd.

Als inhouden van het collectief onbewuste noemt Jung onder meer de volgende belangrijke archetypen: de archetypen van de geboorte, de dood, de macht, de held, het kind, God, de duivel, de oude man, moeder aarde, de maan, de zon, de wind, de rivieren, vuur, dieren en ook vele door mensen gemaakte voorwerpen zoals ringen en wapens.

Een archetype  is geen vastomlijnd concept, een rolmodel of foto maar eerder een blauwdruk dat door ervaring groeit en ontwikkeld.

Het archetype 'God' bijvoorbeeld bestaat al in het collectieve onderbewustzijn Het zijn vervolgens de ervaringen die iemand op dat gebied in zijn leven meemaakt die zijn of haar idee en beeld van god vormen.