Stress

Als je last van negatieve stress hebt, dan heb je waarschijnlijk vaker last van nachtmerries. Deze nachtelijke boodschappers laten je symbolisch zien en voelen wat de stress oorzaken zijn.

Wat veel mensen niet weten is dat je dromen, en dan vaak de nare dromen, je al lang van tevoren waarschuwen dat er teveel op je je bordje ligt. De betekenis van je nacht merrie helder krijgen kan dan een belangrijk stap zijn in het verhelpen en vaker voorkomen van stress. Daar komen we later op terug maar laten we eerst bepalen wat stress eigenlijk is...

1- Wat is stress?

Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Van oorsprong is het een term uit de bouw: Het gaat dan over de kracht die wordt uitgeoefend op een voorwerp. Of stress schadelijk is hangt af van hoeveel belasting iets (of iemand) aan kan (draaglast versus draagkracht). 

De problemen ontstaan dus pas wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Op dat moment zijn de eisen die aan jou worden gesteld of die je aan jezelf stelt groter dan wat je aankunt.

Deze belastende omstandigheden kunnen heel verschillend zijn: variërend van alledaagse stresssituaties tot ingrijpende levensgebeurtenissen. Zelfs in ijzer ontstaan scheurtjes als het te zwaar of constant wordt belast. Helaas is dat voor mensen niet anders

Hoe dan ook kan blootstelling aan stress serieuze problemen veroorzaken. Wanneer mensen hinder gaan ondervinden van de gevolgen is dat zeker geen teken van zwakte ten opzichte van een ander die sommige situaties beter lijkt te verdragen. Vaak spelen mensen in dezelfde situaties een heel andere rol of hebben situaties voor hen een andere betekenis.

Veel mensen die bijvoorbeeld klachten krijgen door stress (zoals bijv. paniekaanvallen en burn-out), krijgen dit omdat ze juist zo sterk zijn. Ze denken het wel allemaal aan te kunnen en vol te houden. Ze nemen daarom niet op tijd gas terug en gaan lichamelijk en fysiek over hun grenzen heen.

Als we het erover hebben, dan gaat het meestal over de ongezonde variant: een teveel aan draaglast en te weinig draagkracht. Maar stress is niet altijd ongezond. Stress kan een hele natuurlijke prikkel en gezonde reactie van het lichaam zijn.

Op het werk of in sport helpt gezonde spanning je om goed te presteren. Het maakt je scherp, geeft je focus en zorgt ervoor dat je effectiever bent. Deze gezonde spanning maakt het lichaam ook klaar voor actie en dat is nodig om snel te kunnen reageren in bedreigende situaties.

2- Natuurlijke stress

Ironisch genoeg was het gevoel van stress bedoeld om je te beschermen. Alle natuurlijke organismen, inclusief mensen, zijn geprogrammeerd om met kortstondige stress om te gaan, zodat ze tijdig kunnen reageren in het geval van noodsituaties.

Wanneer je in je de wereld om je heen iets bedreigends opmerkt, wordt de vecht-of-vlucht-reactie in je sympathisch zenuwstelsel geactiveerd en stijgen je hartslag en bloedruk, spannen je spieren zich, en schieten er hormonen als adrenaline en cortisol door je lichaam om je erop voor te bereiden om ofwel te vluchten, of om je vijand in de strijd het hoofd te bieden.

Als je wordt achtervolgd door een tijger of een gewelddadige motorbende gewelddadige krijgers en je ontloopt ze, dan zal je lichaam terugkeren tot haar normale, evenwichtige staat kort nadat je weer in veiligheid bent

Zo is ons lichaam ontworpen om te functioneren wanneer we in de overlevingsmodus staan. Het lichaam is uit balans – maar slechts voor korte tijd, tot het gevaar voorbij is. Tenminste, dat was de bedoeling.

3- Stress in het huidige leven

Hetzelfde gebeurt in onze moderne wereld, hoewel de setting meestal een beetje ander is. Als iemand je de pas afsnijdt wanneer je op de weg rijdt, voel je misschien even angst, maar zodra je realiseert dat je niet in gevaar bent en je angst voor een ongeluk loslaat, keert je lichaam terug naar normaal – tenzij dit slechts een van de talloze stressvolle situaties was waar je die dag tegenaan liep.

Waarschijnlijk zit je, net als de meeste mensen, door een reeks zenuwslopende incidenten een groot deel van de dag vast in de vecht-of-vlucht- reactie – en uit homeostase.

Deze negatieve stress is een van de grootste oorzaken van ziekte, angst en depressie omdat stress je lichaam uit balans trekt. Het doet zich voor in drie vormen:

• Fysiek stress (trauma)
• Chemische stress (gifstoffen)
• Emotionele stress (angst, zorgen, overbelasting en ga zo maar door)

Elke vorm kan meer dan 1400 chemische reacties opstarten en meer dan dertig hormonen en neurotransmitters produceren. Wanneer die chemische lawine van stresshormonen wordt geactiveerd, beïnvloedt dit je manier van denken je lichaam door middel van het autonome zenuwstelsel en ervaar je de ultieme lichaam/geest connectie

Misschien is de auto die je afsneed de enige werkelijk levensbedreigende situatie die je op een dag meemaakt, maar het verkeer onderweg naar je werk, de druk van de voorbereiding voor een groot project, onhanteerbare pubers, je belastingaanslag in de post, het vastlopen van je laptop, en het groeien van je buikje wat je in de spiegel zag, houden de stresshormonen bijna constant aan het circuleren in je lichaam.

Tussen het je herinneren van stressvolle situaties uit het verleden, en het anticiperen op stressvolle situaties die in je toekomst komen opdagen, smelt al die zich steeds herhalende korte termijn stress samen tot lange termijn stress.

In de vecht-of-vlucht modus wordt levens ondersteunende energie gemobiliseerd , zodat het lichaam ofwel kan vluchten, ofwel kan vechten. Maar wanneer er geen terugkeer is tot homeostase ( omdat je steeds “bedreigingen” waarneemt) gaat er veel energie verloren in het systeem.

Je hebt minder energie in je lichaam voor groei en herstel van cellen, langdurige bouwprojecten op celniveau en voor genezing, wanneer de energie elders worden gekanaliseerd.

De cellen sluiten zich, ze communiceren niet meer met elkaar en worden egoïstisch. Het is niet de tijd voor routine-onderhoud (laat staan voor het aanbrengen van verbeteringen) maar het is altijd tijd voor verdedigen.

Het is elke cel voor zichzelf zodat de collectieve gemeenschap van samenwerkende cellen wordt gebroken. Het immuunsysteem en het raakt  verzwakt naarmate er genen in de ermee verwante cellen worden aangetast, wanneer informatieve signalen van buiten de cellen worden uitgeschakeld.

Het grote probleem bij negatieve stress is dat oorzaak en gevolg elkaars rol overnemen. Stel jij bent heel perfectionistisch maar door de toenemend werkdruk is het onmogelijk aan deze waarde te voldoen. Je raakt gestrest en daardoor wordt het steeds moeilijker om aan je eigen eisen te voldoen. Je merkt dat het onmogelijk is om aan je eigen standaard te voldoen en wordt hierdoor heel onzeker. Je ontwikkelt zelfs een soort faalangst en weerstand en daardoor raak je nog meer gestrest. Tot je echt niet meer verder kunt..

4- Oorzaken stress

Zolang we stresshormonen blijven maken, creëren we een groot aantal zeer verslavende negatieve emoties, zoals woede, vijandigheid, agressie, concurrentie, haat, frustratie, angst, bezorgdheid, jaloezie, onzekerheid, schuld, schaamte, verdriet, depressie, uitzichtloosheid en onmacht, om er maar een paar te noemen.

Wanneer we ons denken richten op bittere herinneringen uit het verleden, of ingebeelde vreselijke toekomstscenario’s met uitsluiting van al het andere, weerhouden we het lichaam ervan zijn homeostase te herwinnen.

• Ongezond perfectionisme.
• Veel te veel van jezelf eisen en ‘moeten’.
• Te groot verantwoordelijkheidsgevoel.
• Grote betrokkenheid bij het leed en leven van anderen.
• Streven naar waardering van anderen.
• Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen, grenzen kunnen aangeven of voor zichzelf opkomen.
• Moeilijk steun kunnen vragen.
• Gevoelens slecht kunnen uiten.
• Gevoel weinig invloed te kunnen uitoefenen op de omgeving en het eigen leven.
• Pessimisme en een weinig positieve kijk op eigen prestaties.
• Verhuizen en alles eromheen.
• Zwangerschap/ geboorte.
• Moeite met aanpassen aan veranderingen.
• Werkdruk of een verziekte werksfeer.
• Financiële zorgen.
• Ongezonde leefgewoonten zoals te veel koffie, alcohol en te vette voeding.
• Te streng diëten.
• Last hebben van pesten.

Niets verrassend dus dat chronische stress aan heel veel aandoeningen wordt gekoppeld:

• Burnout
• Depressie
• Eenzaamheid
• Maagklachten
• Diabetes
• Overspannen zijn
• Beroertes
• Griep
• Allergieën
• Hyperventilatie
• Lichamelijke pijn
• Onvruchtbaarheid
• Overspannen zijn
• Huiduitslag
• Faalangst
• Impotentie

Het is nu duidelijk dat hoe langer dit vecht-vlucht systeem wordt geactiveerd, des te langer je lichaam zijn hulpbronnen voor het creëren van optimale gezondheid kortsluit.

We kunnen zeggen dat, net zoals stresshormonen veroorzaken dat onze lichaamscellen zelfzuchtig worden om ervoor te zorgen dat we overleven, ze ook ons ego ondersteunen om zelfzuchtiger te worden – en we worden materialisten die de realiteit via onze zintuigen definiëren.

We voelen ons op het eind afgescheiden van alle nieuwe mogelijkheden, omdat we die sfeer van chronische noodsituaties nooit meer verlaten. 

Deze ‘ik-eerst-mentaliteit’, die al onze bewuste en onbewuste programmering en wereldmodel doordrenkt, wordt steeds sterker en aanhoudender waardoor we genotzuchtig en zelfingenomen worden, alleen uit op ons eigenbelang en in stand houden van dit beperkte wereldmodel.

PS: Wil jij zelf de oorzaak van je stress helder krijgen door je nachtmerrie betekenis te geven? Lees mijn boekje stoppen met nachtmerries of een van mijn blogs over nachtmerries voorkomen en oplossen...