Mythe

Een mythe is een verhaal waarin handelingen en gebeurtenissen beschreven worden uit een onbepaald verleden, en waarbij vaak goden, vreemde wezens en/of helden centraal staan. De mythe bevat zodoende inhoud die bijvoorbeeld leerzaam en instructief zijn voor de mens binnen de gemeenschap waarin de mythe wordt overgeleverd.

1- Mythen betekenis

Het is een vertelling die uitlegt. Mythen smeden ons besef van wie we zijn, hoe we hier zijn gekomen, en hoe we in een wereld passen die vol is van mensen en groepen die van ons afwijken.  Daarmee raakt de mythe aan vragen en problemen die de mensheid overal ter wereld altijd tegenkomt.

Dat verklaart waarom er vaak overeenkomsten zijn in thematiek tussen mythen uit verschillende culturen die ver van elkaar verwijderd zijn. Binnen een cultuur belangrijk geachte mythen zijn richtinggevend voor vragen betreffende de geschiedenis, toekomst, gebruiken en leefwereld van zo’n leefgemeenschap.

Mythen creëren normen en waarden in een gemeenschap doordat bijvoorbeeld goden geboden en verboden opleggen en de held van het verhaal een bepaalde deugd of waarden uitdraagt. Binnen uiteenlopende betekenissysteem ontstaan vervolgens herkenbare enigszins betoverende boodschappen die eindeloos herhaald worden. Herhaling is en het willen geloven zijn de belangrijkste ingrediënten voor het behoud en versterken van de mythe

2- Soorten mythen

Het geheel van mythen van een cultuur vormt een mythologie. Beroemde mythologieën zijn de Griekse, Noorse en Germaanse. Veel mythologieën staan aan de basis van religies zoals het christendom, het boeddhisme en taoïsme.

Het onderwerp van een mythe dient uitzonderlijke eigenschappen te hebben. De hoofdrolspelers (dieren, mensen, goden e.a.) in de mythe hebben vaak bovenmenselijke kwaliteiten.  Op basis van deze criteria kunnen ook de Bijbelse verhalen over Adam & Eva, de tocht van Mozes door de woestijn en de zondvloed als mythen worden beschouwd.

3- Tegenstellingen in mythes

Onverzorgd / Netjes
Dapper / Laf
Vrouwelijk / Mannelijk
Open /  Gesloten
Conflict / Harmonie
Wantrouwend / Vertrouwen
Optimistisch / Pessimistisch
Planmatig / Spontaan
Passief  / Actief
Low Key / High Profile
In het verleden leven / Vooruitkijkend
Conservatief /  Liberaal
Slinks /  Principieel
Spraakzaam / Zwijgzaam
Eerlijk / Oneerlijk
Letterlijk /  Figuurlijk
Onhandig / Gracieus
Rationeel / Romantisch
Poëtisch / Kernachtig
Gelukkig /  Ongelukkig
Gecalculeerd / Intuïtief
Introvert /  Extravert
Materialistisch / Spiritueel
Beleefd / Onbeleefd
Heilig / Goddeloos
Koesteren  / Afwijzen

4- Moderne mythen

De beroemdste onderzoeker en schrijver over mythen in de 20^e eeuw is Joseph Campbell. Uit zijn onderzoeken en bevindingen kwam hij tot zijn wereldberoemde Hero’s Journey. Deze heldenreis bestaat uit oorspronkelijk zeventien stappen die ieder mens moet doorlopen in bepaalde fases van zijn leven en die in bijna elke mythe de basis vormt van het verhaal. In de moderne uitvoering is dat teruggebracht tot twaalf stappen. Deze reis van de held is vaak het fundament in films, toneelstukken, literatuur en reclame. In de reclame en sales staat deze mythevorming  bekend als storytelling.

Ook tegenwoordig is er nog volop mythevorming. De onmogelijke verhalen rondom de dramatische moord op de beide Kennedy’ s en Martin Luther King zijn een voorbeeld maar ook de levens van Johan Cruijff en misschien ook Pim Fortuyn kunnen de basis vormen van een verhaal met mythische aspecten. Echte mythes hebben tegenwoordig wel minder kans om goddelijke proporties aan te nemen en te overleven omdat er genoeg tegengeluiden gehoord kunnen worden bijvoorbeeld via Social Media.

5- Kenmerken mythe

Bekende archetypen in mythe

• Het kind
• De held
• De grote moeder
• De wijze oude man
• De oplichter
• De schone maagd

Universele thema’s mythe

• Natuur versus geest
• Orde versus chaos
• Dualiteit
• Licht/ donker
• Goed/ kwaad
• Rechts/ links
• Vereniging van de tegenstelling
• Vierkant, kruis, cirkels
• Spiraal
• Ontstaan van centrum
• Belangrijk – heling – eenheid – harmonie.

Zondvloed

• Een nieuw begin.
• Bijbelse invloed.
• Overstroming als straf.
• Enige overlevenden.
• Natuurramp

Dood en dodenrijk

• Het hiernamaals
• Zucht naar zondvloed
• Laatste oordeel
• De maan.

Einde van de wereld

• Het einde voorkomen
• Naderende catastrofe
• Betekenis van tijd.
• Vermoeidheid
• Nieuwe schepping
• 5^e wereld…

De Kosmos

• Eeuwige wederkeer
• De wereldboom
• Hemelse molen
• Vorm van de kosmos
• Zon is god
• Een levend dorp

6- Tenslotte

Goede mythes reflecteren aan het totale menselijke verhaal, de conditie waar de mensheid zich in bevindt, het geboren worden, wedergeboorte, groeien, leren, strijd om een individu te worden en sterven. Mythen kan je leren als metaforen voor de gehele menselijke situatie, met personages die universele archetypische vertegenwoordigen en begrijpelijk voor zowel de groep als individu.