Sinds we dat deel van de hersenen hebben ontwikkeld wat wij de neocortex heet, zijn wij mensen ons bewust van zelf. Van ons denken, van ons handelen en ook van onze dromen. Voor deze evolutie van het brein waren wij als wilde dieren.
We keken bijvoorbeeld in een meer en zagen daar ons spiegelbeeld en waren ons niet bewust dat we dat zelf waren. Een beetje zoals een poes kan reageren als zij zichzelf ziet in de spiegel.
Met de komst van het zelfbewustzijn en de kans op zelfreflectie werden we ook nieuwsgierig naar de betekenis van onze dromen.
1- De Oudheid
Mensen in de oertijd waren dus niet in staat om de dagelijkse werkelijkheid van de droomwereld te onderscheiden. Ze zagen de droomwereld voornamelijk als een vergroting van hun dagelijks leven. De eerste tastbare sporen van droomwerk gaan terug naar 4000 jaar voor Christus waar dromen werden gedocumenteerd op kleitabletten.
Sinds we in staat zijn om over onze dromen te communiceren en reflecteren, zijn we gefascineerd door ze en streven wij ernaar om ze te duiden.
De eerste verslagen, die in de oudheid over dromen bestaan, komen van meer dan 3000 jaar voor Christus bij de Sumeriërs vandaan. Deze verhalen komen van de vruchtbare halvemaan van Mesopotamië.
In het beroemde verhaal van Gilgamesj lezen we voor het eerst over de dromen die deze koning steeds heeft over zijn goddelijke moeder Ninsun. Deze dromen werden gezien als een voorspelling die de koning van de Sumeriërs als leidraad gebruikte bij zijn beslissingen in de wakkere wereld.
2- Germanen
Ook bij de oude Germanen treffen we het idee aan dat dromen de toekomst voorspellen. Zo wordt er in de Volsünga saga, een heldenepos uit de Oud-Germaanse literatuur, melding gemaakt van een droom van de prinses Gudrun. Zij droomde over een prachtig hert met een gouden vacht, dat iedereen wilde hebben, maar zij kreeg het.
Daarna werd dat hert gedood en kreeg zij een wolvenjong dat haar broers doodde. Een Walkure, een soort hogepriesteres, moest deze droom vervolgens uitleggen. Het was een voorspellende droom waaruit bleek dat haar omgeving zich in een oorlog zou storten.
Zij zou gelukkig trouwen maar haar man zou vermoord worden en zij zou uiteindelijk iedereen verliezen. Inclusief haar broers. Dit gebeurde en Gudrun bleef alleen achter. Naast de voorspellende betekenis van dromen, was er ook nog een andere betekenis: dromen waren boodschappen rechtstreeks van de goden (of van God, of van ziel et cetera).
Een andere visie op dromen betreft de natuur religieuze kijk. Hoewel het moeilijk is om uit de diverse stromingen van allerlei verschillende geestelijke leiders van de verschillende natuurreligies een verhaal te maken, hebben ze een belangrijke overeenkomt.
Tijdens dromen maakt de ziel zich, volgens deze stromingen, los van het lichaam. De ziel reist naar allerlei droomwerelden en gaat daar op verkenning. Bij de meeste mensen gebeurt dit onbewust en onvrijwillig maar met oefening kun je deze reizen ook sturen. Alles in een droom leeft dan ook echt. Eigenlijk hebben we het hier over lucide dromen.
De mensen, de dieren, de planten in deze droomwerelden, ze bestaan allemaal echt – ergens. Dit is waar in het hedendaagse sjamanisme en veel oosterse religies nog steeds vanuit wordt gegaan.
3 – De Egyptenaren
De fascinatie voor dromen en hun betekenis bestaat dus al eeuwen. Tijdens de 12e dynastie (ca. 1791-1786 v.Chr.) begonnen Egyptenaren droomsymbolen in dromen te registreren en na te denken over de betekenis ervan. De eerste droomduiders dachten dat in dromen contact met de goden werd gelegd. Zij gingen ervan uit dat dromen een directe connectie waren met de wereld van de goden.
We kunnen ervan uitgaan dat Egyptenaren wisten hoe ze moesten lucide dromen. Ze geloofden namelijk heilig dat hun ziel bewust op reis kon gaan terwijl het lichaam sliep. Ze ontwierpen zelfs tempels die gericht waren op het opwekken van dromen. Op die manier konden ze goddelijke heling en openbaringen ontvangen tijdens hun slaap.
In Egypte traden de priesters op als droomwerkers. De Egyptenaren legden hun dromen vast in hiërogliefen. Mensen met bijzondere levendige dromen werden gedacht gezegend te zijn en werden als bijzonder bestempeld.
Naar mensen, die in staat waren om met dromen te werken en ze betekenis te geven, werd opgekeken. Ze werden gezien als mensen met een goddelijke gave.
4 – De oude Grieken en dromen verklaren
In de 8e eeuw v.Chr. kwam in Homerus epos de Ilias een droom voor. Zeus zond in deze droom een boodschap aan Agamemnon, de bevelhebber van de Griekse troepen bij Troje. De oude Grieken zagen dromen als een boodschap van de Goden. Er waren meerder goden in staat om dromen te sturen. De bekendste zijn Zeus (de oppergod) Hypnos (de slaapgod) en Morpheus (de droomgod).
Net als de Egyptenaren geloofden de Grieken dat dromen geneeskrachtige eigenschappen hadden. Mensen, die wilden genezen, sliepen lange tijd in tempels hopend op een droom die op heling zou duiden. Er werden tempels gebouwd waar zieke Grieken speciaal naar toe kwamen om mentaal, emotioneel, spiritueel en fysiek geheeld te worden.
Plato bedacht al lang voor Freud dat onze dromen onderdrukte verlangens representeerden. In de 5e eeuw voor Christus veranderden de Griekse ideeën over dromen en de rol van het bovennatuurlijke werd minder belangrijk bij de interpretatie.
Sommige Griekse filosofen stelden dat dromen het product van het individu waren, zonder dat er een verband bestond met buitenstaanders, zelfs niet met de godenwereld. Het draaide veel meer over het inzicht krijgen in je zelfbeeld en het vergaren van zelfkennis.
A – Plato
Plato (ongeveer 428 – 348 v.Chr.) was vooral geïnteresseerd in de invloed van dromen op het mentale en fysieke leven van de mensen.
Hij dacht dat gedroomde boodschappen signalen waren voor hoe iemand zijn of haar leven moest leiden. In zijn beroemde dialoog Phaedo noemde hij Socrates beslissing om voor kunst en muziek te kiezen het resultaat van een droom.
Plato meende dat de droom in de lever zetelde. Sommige dromen schreef hij toe aan de goden, anderen, aan wat hij in de Republica beschreef, als een tomeloos wild beest dat tijdens de slaap opduikt.
B – Aristoteles
Aristoteles (384-322-v.Chr.) beschouwde dromen meestal niet als profetisch maar zag verbanden tussen dromen en herinneringen aan gebeurtenissen in het dagelijks leven van de dromer. Ook schreef Aristoteles over dromen die worden veroorzaakt door menselijke zintuigen. Als iemand het tijdens het slapen bijvoorbeeld erg warm krijgt, kan hij of zij gaan dromen van hitte of vuur.
Aristoteles was de voorloper van het wetenschappelijk rationalisme van de 20e eeuw met zijn stelling dat dromen opgewekt worden door louter zintuiglijke oorzaken. Aristoteles dacht dat metaforen essentieel waren voor droomanalyse. Hij suggereerde dat droombeelden niet eenvoudigweg weerspiegelingen zijn van de dagelijkse wereld maar metaforen voor andere beelden en situaties.
Dit standpunt vormt nog steeds de basis van de moderne droomanalyse. Nog voor Aristoteles beschouwde de geneesheer Hippocrates (ongeveer 460-357 v.Chr.) – de grondlegger van de moderne geneeskunde – dromen als een diagnostisch hulpmiddel. Andere Griekse denkers sloten zich hierbij aan en zo werden veel oude Grieken medisch behandeld op basis van dromen over ziekelijke lichaamsdelen.
C – Artemidorus
In de 2e eeuw na Christus vatte de sofistische filosoof Artemidorus van Daldis de wijsheid van de eeuwen ervoor samen in vijf droomboeken, de Oneirocitca (het Griekse oneiros betekent droom). Artemidorus maakte gebruik van droomanalyses en observeerde de aard en frequentie van seksuele symbolen.
In dit werk steunde hij ook de theorie dat dromen hun wortels hebben in het dagelijks leven van de dromer. Bij interpretatie van een droom moesten daarom de sociale status, de werkplek en de mentale en fysieke conditie worden betrokken om de inhoud en betekenis te kunnen ontcijferen.
Heb jij nu al om zelf aan de slag te gaan met je dromen betekenis geven? Lees dan mijn boekje DroomDNA of volg de online cursus DroomDNA…
5 – De Romeinse manier van dromen duiden…
De Romeinen hingen een leer aan waarin bewuste zielenreizen mogelijk waren. Mystieke meesters waren op deze manier, ondanks dat ze honderden jaren na elkaar leefden, in staat met elkaar te communiceren en elkaar te inspireren.
De Romeinse droomcultuur verdween met de opkomst van het Christendom.
In het voor christelijke tijdperk werden dromen met een vermeende religieuze context vaak beschouwd als boodschappen van de Goden Belangrijke en opvallende dromen werden in de Senaat behandeld voor analyse en interpretatie. Dromen hebben vaak de acties van politici en militaire leiders gedicteerd.
Militaire leiders lieten zich vergezellen door droomwerkers om hen door middel van droomanalyse in de strijd te ondersteunen. Er werden tempels gebouwd rond de boodschap van een droom. Men ging ervan uit dat zieke mensen die in deze tempel sliepen door middel van dromen genezen konden worden.
6 – Middeleeuwen
Gedurende de geschiedenis van de Middeleeuwen werden dromen gezien als het kwaad en waren de droombeelden als verleidingen van de duivel gezien. In de kwetsbare slaap werd verondersteld dat de duivel het denken van de mensen met giftige gedachten vulde.
Hij deed zijn duivelse droomwerk terwijl hij mensen probeerde te verleiden om het verkeerde pad te nemen.
7 – Religie
In de geschiedenis van de Bijbel wordt de droom meer dan 700 keer genoemd. We lezen in de Bijbel over dromen die men zich herinnert en die zouden dienen als boodschappen van God. Maar we weten ook dat niet alle dromen zo beschouwd werden. Bijvoorbeeld:
- Job 20:8: Als een droom vervliegt hij, onvindbaar, hij wordt weggevaagd als een nachtgezicht.
- Job 33:15: In een droom, in een nachtgezicht, wanneer diepe slaap op de mensen valt, in sluimering op de legerstede.
- Psalmen 73:20: Gelijk een droom na het ontwaken, o Heere, versmaadt Gij, als Gij opwaakt, hun beeld.
- Prediker 5:3: Want gelijk de droom komt door veel bezigheid, zo dwaas gepraat door veel woorden.
- Prediker 5:7: Want er zijn dromen in menigte, zo zijn er ook talrijke ijdele woorden; vrees echter God.
- Jesaja 29:8: En het zal zijn, zoals wanneer een hongerige droomt, dat hij eet, maar als hij ontwaakt, is hij nog onverzadigd; en zoals wanneer een dorstige droomt, dat hij drinkt, maar als hij ontwaakt, is hij nog uitgeput en dorstig; zo zal het zijn met de menigte van alle volken, die tegen de berg Sion ten strijde trekken.
Toch vinden we heel veel voorbeelden in de Bijbel waarin de droom wel degelijk gebruikt wordt om een boodschap van God over te brengen. Het is heel goed mogelijk dat al die keren dat men niets zag in een droom deze gewoon niet genoemd werd omdat ze van weinig belang waren voor het bevestigen van het Gods woord.
In een interpretatie van het Nieuwe Testament, geschreven in de 4e eeuw na Christus, stelde Sint Johannus Chrysostomos dat God zichzelf, en zijn boodschap, in dromen openbaarde. Hij geloofde dat mensen niet verantwoordelijk zijn voor de inhoud van hun dromen en zich niet schuldig hoeven voelen over de schandelijke beelden.
Een beroemd bijbelverhaal
Het idee dat dromen een voorspellende betekenis hebben, is al heel oud. Zo staat in de bijbel het verhaal van Jozef die in Egypte de droom van de farao moet verklaren.
De farao had een droom gehad over zeven vette koeien, die door zeven magere koeien werden verslonden. In een andere droom waren er zeven vette granen, die op hun beurt door zeven magere granen werden verslonden. Jozef legde de farao de algemeen bekende symboliek van de droom uit. Jozef werd voor deze duiding beloond en werd als onderkoning belast met het opslaan van de overschotten.
8- Dromen uitleg in andere religies
Ook in de islam zijn dromen belangrijk. De profeet Mohammed, de stichter van islam, zou grote delen van de Koran via dromen hebben doorgekregen. Ook is het bekend dat hij dromen van zijn volgelingen uitlegde
In het boeddhisme is een lange traditie van dromen uitleggen afkomstig. Boeddha’s moeder had een droom waarin een kleine witte olifant in haar baarmoeder kwam. Brahmanen zagen hier in de voorspelling van de geboorte van een groot leider.
Volgens de volgelingen van Zarathustra staan dromen in verband met het tijdstip waarop ze voorkomen en wordt ook de uitleg daardoor beïnvloed.
De oude joodse traditie anticipeerde op de moderne droomtheorie door te onderkennen dat bij de interpretatie de leefomstandigheden van de dromer even belangrijk zijn als de inhoud van de droom. In de 6e eeuw wist de Israëlische profeet Daniël een droom van de Babylonische koning Nebukadnezar juist te interpreteren; hij voorspelde de monarch zeven jaren van waanzin.
In de Talmoed vinden we meer dan 200 verwijzingen naar dromen. Het bevat het eerste droomwoordenboek dat de lezer helpt om zijn of haar dromen te interpreteren.
Volgens de traditie van de Joodse Kabbala – als je een vraag wilt stellen aan iemand die gestorven is -dan ga je naar zijn of haar graf en stelt de vraag. En dan ontvang je het antwoord in je dromen. Doe het een keer en kijk of het voor jou werkt. Als er geen graf is, dan kun je dat ook met een foto van diegene doen.
9 – Oorspronkelijke Amerikanen
Verschillende stammen in Noord Amerika hebben allemaal hun eigen technieken om in droomtoestand te geraken en dromen te verklaren. Ze geloven echter allemaal in de wilskracht van de dromer. Volgens deze overtuiging kan een dromer een bepaald soort droom afdwingen door zich voor het dromen op het gewenste thema te focussen.
De droom, die dan volgt, kan de dromer laten zien hoe hij moet handelen in zijn dagelijks bestaan. Ter voorbereiding op de gewenste droom wordt gebeden, gemediteerd en gevast. Voor het opwekken van de droomtoestand wordt het ook belangrijk gevonden dat de dromer zich op een vredige, afgeschermde plaats bevindt.
Deze stammen geloven ook dat ze in hun dromen een spirituele gids kunnen tegenkomen die hen in een bepaald opzicht kan helpen.
Deze geestelijke begeleider kan meermalen verschijnen in dromen en specifieke kennis of vaardigheden overdragen, zoals een manier om iets te begrijpen of hoe een aspect van het dierenrijk zou kunnen helpen.
Sommige oorspronkelijke Amerikaanse stammen en Mexicaanse beschavingen delen dezelfde overtuiging over een aparte droomwereld. Zij geloven dat hun voorouders in hun dromen leven en niet-menselijke vormen aannemen zoals dieren of planten. Zij zien dromen als een manier om contact te maken met hun voorouders. Dromen helpen hen ook om hun missie of rol in het leven duidelijk te krijgen.
10 – De Senoi en bewust dromen…
In de jungle van Maleisië hebben de Senoi hun eigen manier van droominterpretaties ontwikkeld. Ze geloven dat dromen, terwijl ze zich voordoen, beheerst en positief beïnvloed kunnen worden. De enige vorm van deze droominterpretatie draait dus om het leren van bewust dromen.
Een dromer die met gevaar geconfronteerd wordt, moet het direct zien te keren terwijl zij droomt. Als in de droom iets goeds gebeurt, moet de dromer dat met beide handen aangrijpen.
Als de dromer iets kwaadaardigs te horen krijgt, moet hij weigeren te luisteren. De interpretaties van de Senoi staan in verband met de emotionele ontwikkeling van de dromer.
Het leren omgaan met angsten in bewust dromen helpt de dromer om beter met angsten in het dagelijkse leven om te gaan. Hij moet de strijd aangaan met zijn droomvijanden. Het verwelkomen van plezier in dromen kan een positieve houding in de wakkere toestand stimuleren. Zij moet haar droomvrienden omarmen.
Dromen werkt voor hen dus twee kanten op: onze dromen worden beïnvloed door ervaringen in het dagelijks leven maar het omgekeerde vindt ook plaats. Het is in hun beleving één wereld.
Wil jij ook op deze manier met je dromen omgaan? Word dan een lucide dromer. Dat kan door het lezen van de Lucide Droom Gids, het volgen van de Cursus Lucide Dromen of je komt gezellig naar de workshop Lucide Dromen…
11 – Aboriginals over dromen duiden…
In de traditie van de Aboriginals in Australië worden dromen vaak in gezelschap naverteld. Voor sommige stammen zal er in een droom die tegen de verwachtingen van de gemeenschap ingaat – bijvoorbeeld een man die seksuele dromen heeft over een vrouw met wie hij niet getrouwd is – altijd iets tussenbeide komen.
12 – Chinese dromen
Chinese wijsgeren onderkenden verschillende niveaus in het bewustzijn. Bij de interpretatie van de dromen hielden zij zowel rekening met de lichamelijke conditie en de horoscoop van de dromer als met de tijd van het jaar.
Zij geloofden dat de ziel het lichaam tijdens de slaap verlaat. De Chinezen in de oudheid verdeelden de ziel in twee aparte delen. De materiële ziel en de spirituele ziel.
Tijdens het slapen, wanneer het fysieke lichaam uitrustte en herstelde, ging de spirituele ziel op reis. Dit droomlichaam verliet dan het fysieke lichaam. Deze ziel was dan vrij om het land van de doden te bezoeken of om in contact te treden met andere dromers. Er was echter een grote maar.
Het was ten strengste verboden om iemand wakker te maken voor zijn ziel terug was gekeerd in zijn of haar lichaam. De Chinezen geloofden dat hun ziel reddeloos verloren zou gaan als ze plotseling wakker werden gemaakt. Om deze speciale reden hebben sommige Chinezen nog steeds geen wekker.
13- India
Indiase zieners geloofden ook in een gelaagd bewustzijn en onderscheiden waken, dromen, droomloos slapen en samadhi, de gelukzaligheid die volgt op verlichting. De hindoes benadrukken het belang van individuele droombeelden door ze in verband te brengen met een uitgebreider systeem van symbolische attributen van goden en demonen.
Het geloof van Hindoes dat sommige symbolen universeel, en andere individueel zijn, is een voorbode van het werk van Freud en Jung. Hindoes slaan dromen hoger aan dan ons dagelijks leven. Ze gaan ervan uit dat onze hele realiteit niet meer is dan een droom van de god Vishnu. Dromen geven ons een idee van hoe die god werkelijk in elkaar zit.
14 – Tibetanen en lucide dromen
De Tibetanen kennen eigenlijk geen traditie van het dromen duiden achteraf. Zij brachten het lucide dromen naar een hoger niveau. Van lucide worden naar droomyoga tot aan slaapyoga.
Zij beschreven hoe je lucide kon worden en hoe je overdag hiervoor je bewustzijn kon trainen. Ook legden zij de lat steeds hoger voor de taken die in een droom uitgevoerd moesten worden. Zij zijn ervan overtuigd dat wij ons in lucide dromen trainen en voorbereiden op het stervensproces.
Ben jij stabiel in je lucide dromen, dan kan je het stervensproces (de bardo’s) ook als een droom doorlopen. De Tibetaanse droom yogi’s trainden zichzelf in de overtuiging dat ook alles in ons dagelijks bestaan, ,waaronder wij zelf, niet meer is dan een droom als onderdeel van dezelfde grote droom. Lucide worden in je droom was een eerste stap naar het volledig omarmen van deze levensovertuiging.
15- Tenslotte
Al deze visies van stromingen, tijdperken, stammen, volkeren, legerleiders, filosofen stamoudsten over wat dromen zijn, bevatten behoorlijk wat verschillen maar over een ding zijn ze het roerend eens: Dromen bevatten een boodschap en die kunnen wij helder maken.
Of dat nu is door lucide te dromen of onze dromen betekenis te geven nadat we wakker zijn geworden, dat maakt niet zoveel uit…
PS: Naast het boekje over lucide dromen en DroomDNA heb ik ook nog een boekje geschreven over het oplossen en verhelpen van nachtmerries. Dat boekje Stoppen met Nachtmerries kun je ook gratis downloaden…
